Chăc mọi người vẫn còn nhớ, Thuỵ Điển là nước mà Trung Quốc ngay từ thời Đặng Tiểu Bình đã xác định là mô hình mà Trung Quốc noi theo để xây dựng và phát triển cả hiện tại va tương lai. Nơi đó, theo quy định của luật pháp chỉ có 4 nhân vật được đi xe công + lái xe: Thủ tướng, 2 bộ trưởng: Ngoai giao, Quốc phòng và chủ tịch Quốc hội, những quan chức khác có thể tự lái xe đi làm, nếu không có thể tự đi bằng phương tiện công cộng, đất nước mà 35 năm không có quan chức tham nhũng, thu nhập bình quân đầu người năm 2009 là 36.800USD. Đặc biệt, phong cách sống của người Thuỵ Điển là: không một lá cỏ nào có thể vượt cao hơn những lá cỏ khác, vì lá cỏ ấy sẽ bị cắt trước tiên. Theo đó cơ hội của người dân Thuỵ Điển là đồng đều như nhau. Thủ đô Stockholm không có phố đền đỏ, không có các điểm ăn chơi truỵ lạc,... Trông xứ người mà thèm thuồng. Ở nước ta, xe công vẫn đi chùa, đi nghỉ,.. Và có ai tính được số xe công là bao nhiêu?

Trong cuộc mưu sinh mỗi người phải tìm cho mình một nghề để kiếm sống. Có vô vàn nghề nghiệp hay việc làm trên đời, trong đó có không ít những công việc kiếm tiền dễ dàng nhưng hàm chứa sự bất chính, lợi mình mà hại người. Người xưa, khi thấy con cái hoặc người thân trở nên giàu có, khá giả một cách bất thường thì phải truy nguyên xem phương cách làm ăn của họ có trong sáng không, sau đó mới thọ nhận. Nếu phát hiện những đồng tiền hay vật phẩm có được không thật sự trong sạch hoặc có vấn đề thì cương quyết chối từ. Cách hành xử như thế có tác dụng giáo dục đến những người xung quanh rất hiệu quả, tích cực. Hiện nay, có không ít người vui mừng với khả năng kiếm tiền tài tình của người thân mà không một mảy may ưu tư về nó. Trong khi ai cũng thừa biết rằng mức lương hoặc thù lao, thu nhập của người lao động bình thường chỉ vừa đủ cho một đời sống chật vật. Đo là chưa nói đến một số người không những không biết quý trọng mà còn ta thán về sự trung thực, lương thiện, xem đó như là một sự ngờ nghệch, không lanh lợi, không biết tận dụng cơ hội để làm giàu như những người khác. Thực ra, những người ấy chỉ nhìn thấy trước mắt mà không nghĩ đến hậu quả ở tương lai. Nếu đồng tiền kiếm được từ những việc làm bất chính thì người thọ hưởng chắc chắn phải bị liên lụy. Đôi khi, người hưởng thụ những đồng tiền oan nghiệt ấy không trực tiếp nhúng tay vào tội lỗi nhưng không vì thế mà không bị ảnh hưởng. Những ai suy xét và thấu hiểu điều này thì sẽ tự vấn lương tâm về nhân quả trong mai hậu. Bởi lẽ, người làm giàu bất chính, không lương thiện thì mang quả báo đã đành. Người thọ hưởng và tiêu pha phung phí những đồng tiền oan nghiệt ấy cũng bị ảnh hưởng theo và chịu quả báo nặng nề.

Điều dễ nhận thấy nhất hiện nay là có một số bạn trẻ vẫn còn ngồi trên ghế nhà trường nhưng đã đua đòi, chơi ngông, tiêu tiền phí phạm. Mình từng thấy một cậu học sinh học lớp 10 ở một trường phổ thông ở TP.HCM sài con Vertu có giá đến 5.000 đô và thường xuyên khoe khoang trước mặt bạn bè. Rồi những chiếc máy nghe nhạc hàng hiệu, những chiếc laptop thời trang đến những bộ áo quần đắt tiền vẫn nằm trong tầm tay mua sắm của không ít bạn có gia đình khá giả. Đó không phải lãng phí là gì? Độ tuổi các bạn có cần thiết phải xài nhưng món đồ đắt tiền như vậy không? Ngày xưa, lúc ông bà mình xài cái gì cũng hết sức tiết kiệm và không bao giờ lãng phí. Cái áo, cái quần mặc rách thì vá lại, đôi khi vá đắp lên không biết bao nhiêu miếng vải mà nói. Cách tiết kiệm đó vẫn được ông bà mình giữ cho đến bây giờ và luôn dạy con cháu sống phải biết tiết kiệm, đừng tiêu sài lãng phí. Trong cách ăn uống cũng tiết kiệm từng đồng, từng cắc, cái gì đáng mua thì mới mua. Còn bây giờ nhìn cái cách mà các bạn trẻ ăn mặc người già phải lắc đầu ngao ngán. Quần áo chưa rách, chưa cũ vứt bỏ, cho người khác. Mới thấy trên tivi trình diễn bộ thời trang mới ra thì cách vài ngày sau là thấy xuất hiện. Còn dế thì trên thị trường có mẫu gì thì cũng có mẫu đó, thay dế như thay áo. Không chỉ những người còn đang học, những người bạn trẻ ra trường đi làm cũng rơi vào trong số đó. Đồng ý gia đình của các bạn khá giả thích gì thì ba mẹ đáp ứng cho cái đó, tiền bạc không thành vấn đề. Tuy nhiên những bậc làm cha mẹ quên rằng việc làm đó vô tình đẩy con em mình đến chỗ sa đà, bị lôi kéo và dụ dỗ vào những loại hình giải trí không lành mạnh khác và tạo thói quen thích hưởng thụ từ đó dẫn đến bỏ bê việc học.

Đồng ý khi đất nước phát triển thì nhu cầu cuộc sống của con người ngày càng nâng cao. Tuy nhiên cách xài như thế nào cho hợp lý thì chưa được nhiều người quan tâm cho lắm. Nhiều bạn trẻ có gia đình kinh tế không khá giả nhưng vẫn cứ a dua, đua đòi chạy theo thời đại, bạn bè. Điển hình như tôi có con em con của ông chú mới 16 tuổi, gia đình nghèo khổ, cha mẹ đều làm nông. Khi thấy mấy đứa bạn trong xóm ai cũng sắm cho mình một chú dế để nghe nhạc và nhắn tin cho bạn bè, liền về bảo ông chú tôi phải mua cho bằng được, nếu không dọa sẽ bỏ nhà ra đi. Vì là con một được cưng chiều nên chú tôi căn răng bán vài bao lúa để “bắt” cho con em mình một chú dế để cho nó ngang hàng với bạn bè. Sau đó, nhà thiếu ăn đi mượn gạo khắp xóm. Còn con bé thì mua về chẳng thấy ai gọi tới, suốt ngày nhắn tin vài hôm sau thì bỏ nhà theo trai làm chú thím tôi khóc mấy ngày trời. Nếu nói ai cũng thế thì suy ra “quơ đũa cả nắm”. Cũng có nhiều người giàu có biết sống tiết kiệm từ những đồng tiền chính đáng do công sức của mình làm ra nhưng đó chỉ là một con số ít thôi. Phần đông còn lại là tiêu dùng quá đà.

Tôi có cơ hội tiếp xúc với một số người làm giàu chân chính bằng mồ hôi nước mắt thì họ tiêu xài rất căn cơ, họ không bao giờ bỏ ra hàng tỷ đồng để mua xe sang. Còn những người bỏ hàng tỷ đồng mua xe sang trọng, mà tôi biết, thì đều là làm ăn không chân chính. Tiền có dễ quá nên họ tiêu xài vô tội vạ là phải

Nhưng nói gì thì nói, ai có tiền thì họ vẫn tiêu thôi. Điều cốt lõi là tìm cách thu hút nguồn tiền từ người giầu đó tránh nó chảy ra nước ngoài. Ví dụ xây các trường học thật sang trọng và đắt đỏ để thu hút con cái những người giầu. Xây dựng các trang trại rau/ thịt sạch kiểu organic giá đắt gấp 2-3 lần phục vụ người giầu... Khi ấy, tiền tiêu xài của giới giầu có không bị chảy ra nước ngoài mà còn là một động lực cho sự phát triển của kinh tế trong nước.

Tôi đọc một số nhận xét trên VEF thấy cũng có người nói dân Việt Nam giờ cũng giầu lắm. Tôi ngạc nhiên vô cùng. Đúng là những năm gần đây đời sống phần lớn dân cư mình tốt lên nhiều. Nhưng có đi tới các nước phát triển mới cảm nhận được sự nghèo của dân mình. Dân mình có tiền mua xe bạc triệu nhưng liệu có đường xa lộ 8 làn xe để chạy không? Dân mình có tiền đi ăn nhậu cả triệu nhưng cho con đi học ở trường học phí đáng bao nhiêu phần trăm thu nhập? Ngẫm ra mới thấy mình nghèo vô cùng. Sao có xe xịn nhưng không đóng thuế để xây đường xá? Sao chi tiền ăn nhậu nhưng không mua nổi một nền giáo dục đáng tiền?

Theo thông tin, đến cuối năm 2010, nước ta còn hàng chục triệu người nghèo. Nhưng cũng trong năm này, nước ta đã chi tới 10 tỉ USD để nhập hàng xa xỉ. Nếu những nhà quản lý thực sự thực hành tiết kiệm theo tấm gương Hồ Chí Minh (chứ không phải nói tiết kiệm) thì con số nhập siêu năm 2010 chỉ là 2,6 tỉ USD chứ không phải 12,6 tỉ USD. Sau bại trận năm 1945, dân nước Nhật đã thực sự sống tiết kiệm, cộng với ý thức phấn đấu vươn lên nên họ đã trở thành cường quốc sau hai mươi mấy năm. Còn nước ta, cho đến nay, sau 36 năm thống nhất vẫn là nước trung bình, nghèo đói. Một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến chuyện đó là do nước ta vẫn bỏ ra 10 tỉ USD nhập xa xí phẩm, tương đương 10% GDP, vẫn còn người chi 10 triệu đồng cho một bữa ăn sáng, chi 35 USD cho một tô phở, vẫn còn tình trạng "chỉ lo đầu tư cho khoản “oai” trước mắt ", " Lên chức mới là đổi xe" ...như SGTT nêu trên. Chừng nào "Nhà nước phải làm gương, đừng hô hào" như SGTT nêu? Những nhà quản lý đất nước nếu thực sự "do dân, vì dân" thì hãy hứa cụ thể bao lâu, chừng nào thì tình trạng nói và làm không đi đôi chấm dứt?

Đây là một bài viết hay và tế nhị. VN chúng ta nên học thế giới hiện nay thắt lưng buộc bụng để dự trữ cho tương lai.