Mùa trung thu, hầu hết các cửa hàng tạp hóa tại tất cả các khu phố đều lấy lồng đèn về bán cho trẻ em trong phố. Đây là hệ thống phân phối phần lớn lượng lồng đèn trên địa bàn TPHCM. Tại các cửa hàng này, lượng đèn nhập về hầu hết đều là các loại đèn nhựa sử dụng pin của Trung Quốc, các loại đèn giấy rất ít.
Chị Hiệp, chủ cửa hàng tạp hóa trên đường TTN8, phường Tân Thới Nhất, quận 12 cho biết: “Người ta giờ chuộng đèn nhựa sử dụng pin hơn vì dùng được lâu, lại không lo cháy nổ. Nhập loại hàng này nếu không bán hết còn có thể để sang năm bán chứ đèn giấy kiếng để lâu dễ hỏng lắm”.
Đèn nhựa Trung Quốc vẫn chiếm lĩnh tại hầu hết các cửa hàng
Tại các hệ thống siêu thị như Co.Op Mart, Big C... ngự trên các quầy đèn trung thu vẫn là các loại đèn nhựa Trung Quốc, họa hoằn lắm mới có vài chiếc đèn xếp bằng giấy là dùng nến. Tuy nhiên, tại siêu thị Co.Op Mart Củ Chi, khi nhiều khách đã chọn mua đèn xếp bằng giấy thì tìm mãi không ra nến thắp đèn. Hỏi nhân viên siêu thị mới biết là siêu thị bán đèn nhưng không bán nến. đây Là tình cảnh chung ở hệ thống siêu thị.
Tại các cửa hàng tạp hóa nhỏ, các chợ bán lẻ cũng rất khó tìm ra nơi bán loại nến nhỏ dùng để đốt đèn trung thu. Tại quầy bán nhang, đèn, nến ở chợ Tân Phú Trung (Củ Chi), khi được hỏi thì bà chủ quầy cho biết loại nến nhỏ nhất cũng bằng ngón tay út. Trong khi đó, nến đốt lồng đèn chỉ nhỏ như que đũa. Nhiều bậc phụ huynh cũng thích mua đèn giấy cho con nhưng sau đành mua đèn nhựa vì không thể tìm ra nến.
Trên địa bàn TPHCM, nếu muốn xem đèn giấy có lẽ phải đến phố lồng đèn Lương Nhữ Học. Chỉ có tại khu phố truyền thống này mới có cảnh đèn giấy Việt Nam lấn lướt đèn nhựa Trung Quốc và dễ dàng mua nến. Tuy nhiên, các chủ hàng ở đây cho biết đèn giấy Việt Nam dù đẹp, nhiều người thích xem những vẫn khó bán so với đèn nhựa Trung Quốc.
Chỉ có ở phố lồng đèn là vẫn có nhiều đèn giấy hơn đèn nhựa
Chỉ có ở đây mới dễ dàng tìm thấy những lồng đèn thủ công đẹp mắt thế này
Đèn nhựa Trung Quốc vừa có nhiều chủng loại, màu sắc bắt mắt, đèn nhấp nháy lại có nhạc nên rất thu hút trẻ em. Vả lại, giá phổ biến của loại đèn này chỉ là 20.000 - 30.000 đồng/chiếc, chỉ có vài loại cầu kỳ là có giá 40.000 - 70.000 đồng/chiếc.
Trong khi đó, đèn giấy Việt Nam chỉ có các loại đèn nhỏ như bàn tay, đèn lồng xếp là có giá từ 15.000 - 20.000 đồng/chiếc. Còn các loại đèn hình gà, thỏ, bướm loại lớn đều có giá từ 50.000 - 60.000 đồng/chiếc. Với giá cả này, đèn giấy rất khó cạnh tranh với đèn nhựa Trung Quốc.
Ông Lý Năm Long, nghệ nhân có hơn 40 năm làm lồng đèn cho biết: “Đèn giấy phải làm thủ công, mỗi ngày chỉ được vài chiếc nên giá phải cao theo giá nhân công. Bây giờ nếu không phải người trong nghề thì hiếm khi thấy ai ngồi hàng giờ chỉ để tỉ mỉ làm ra một cái đèn giấy. Thú chơi đèn vốn tao nhã nay đã không còn thịnh vượng”.
Nhiều nghệ nhân còn làm vì tiếc nghề chứ chẳng lời bao nhiêu
Hải Thanh - Tùng Nguyên