GS Trịnh Xuân Thuận cũng thẳng thắn nhận mình cũng có nhiều may mắn khi sống trong những năm 60-70 của thế kỷ XX, thời kỳ vẫn được coi là thập niên vàng của vật lý thiên văn, rồi ông lại được làm việc với nhiều GS nổi tiếng, có người đã đạt giải Nobel.

Là một nhà khoa học nhưng không thiếu đi sự lãng mạn, GS ao ước: “Tôi mong một ngày kia, con người sẽ trở về Mặt trăng để làm một cái kính thiên văn thật lớn ở đó. Vũ trụ nhìn từ nơi không có không khí này sẽ rất sâu sắc, rất đẹp”.

Trước câu hỏi về mối liên hệ giữa nghiên cứu vũ trụ và ngành chiêm tinh, theo GS Thuận: Ngay lúc đầu thiên văn học đã đi cùng với chiêm tinh nhưng bây giờ hai ngành đã tách rời nha

(…) Thật khó giải thích khoa học về chuyện chiêm tinh nói rằng khi mới ra đời từ bụng mẹ, vị trí của những hành tinh đã ảnh hưởng lên tính tình, định mệnh về sau của mình. Tôi cũng không thích điều đó. Vì nếu như vậy mình không còn tự do, không tự định đoạt được số phận”.

Nói về khoa học và tôn giáo ông cho rằng: “Khoa học chỉ chỉ cho mình lối nhìn các hiện tượng trong vũ trụ, không nói về cách cư xử với người khác làm sao, cái gì thiện, cái gì ác.

Khoa học là trung tính, ví dụ chuyện làm ra bom nguyên tử có thể dùng để giết người, nhưng cũng nhờ nó mà ta tìm hiểu được năng lượng của các ngôi sao. Phải cần tôn giáo để mình biết cách cư xử cho đúng”.

Những câu hỏi về vũ trụ, thiên văn như thường lệ chiếm thời lượng lớn nhất của buổi trò chuyện. Làm khoa học, theo GS: “Trực giác chiếm vai trò quan trọng . Khoa học không phải tự nhiên biết ngay kết quả, viết ra phương trình được. Bước đầu phải có cảm giác, suy nghĩ. Cái đó cũng như họa sĩ, nhạc sĩ, nhà văn. Nhưng khác là, nhà khoa học từ trực giác phải làm lý thuyết có thể viết ra thành phương trình được”.

Trước nhiều bạn trẻ là sinh viên, GS cũng tâm sự rằng muốn khoa học như vật lý thiên văn phát triển thì trước hết phải có sự đầu tư và chính sách hỗ trợ người làm khoa học. Bản thân ông khi muốn phát triển sự nghiệp chỉ có lựa chọn đi học, làm việc ở nước ngoài.

Văn Chung